معماری دخمه یزد

 

معماری دخمه زرتشتیان یزد 

دخمه‌ها خواه ساخته شده بدست انسان خواه برآمده از عوارض طبیعی بگونه‌ای آرایش می‌یافتند تا دسترسی گوشتخواران به مردار ساده شود؛ بدین منظور بیشتر آنها فاقد سقف یا میان فضا و در خارج سکونتگاه شهری و روستایی و معمولاً بر فراز بلندی‌ها ساخته می‌شده‌اند.با گذر زمان و تغییرات دین زرتشت عملکرد دخمه‌ها پیچیده‌تر شد و وظیفه متلاشی کردن گوشت و نسج مردارها از درندگان به پرندگان (با تدابیری مانند مرتفع کردن دخمه یا محدود کردن دسترسی درندگان) مانند دخمه داریوش کبیر در نقش رستم شیراز و از پرندگان به نور عوامل طبیعی (مانند گنبد کاووس در استان گلستان) تغییر یافت. بیشتر دخمه‌ها را دور از آبادی بر فراز تپه‌ها می‌ساختند، آن‌ها برجی استوانه‌ای شکل بودند که از سنگ ساخته می‌شدند تا از جنس خاک نباشند. بیشتر آن‌ها شاید دری هم نداشته‌اند و با نردبان به درونشان می‌رفتند. تخته سنگی طبیعی می‌یافتند و مرده را به آن می‌بستند، سپس کرکس‌ها و لاشخورها بدان هجوم می‌آوردند و کالبد مرده را به جز استخوان‌ها می‌خوردند و پاک می‌کردند. در میان این برج، چاله‌ای بوده که استخوان‌های بازمانده مردم عادی در آن می‌ریختند و استخوان بزرگان و توانمندان را در «استودان» یا «اسدانه» نگه می‌داشتند. در هندوستان به جای «استودان»، «استوپه» دارند.

بانک شاهی گنجینه هنر یزد

 

بانک شاهی یزد 

تا قبل از اینکه در ایران بانکی تاسیس شود تمام امور مالی مردم از قبیل سپرده و وام توسط صرافی‌ها انجام می‌گرفت. اولین زمزمه‌های تاسیس بانک در ایران، اواسط حکومت ناصرالدین شاه قاجار بود که شنیده شد.
زمانی که در سال ۱۲۸۰، وزیران ایرانی برای گفت‌وگو با سرمایه داران خارجی، درباره طرح‌های عمرانی، به لندن و پاریس سفر کرده بودند، طرح تاسیس بانک در ایران، به آن‌ها پیشنهاد شده بود.
سال‌ها بعد از این پیشنهاد، دستور شاه مبنی بر تاسیس بانک صادر شد ولی این دستور به جایی نرسید. به نظر می‌رسد که بنای بانک شاهی یزد نیز مربوط به همان سال‌ها و اواخر حکومت قاجار است.

بانکی که تبدیل به گنجینه فرهنگ و هنر شد

بانک شاهی یزد که تا قبل از انقلاب در زمینه امور مالی فعالیت داشت بعد از انقلاب برای مدت طولانی بدون کاربرد و خالی باقی ماند. تااینکه سرانجام در سال ۱۳۸۶ توسط اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، بازسازی و مرمت شد.

همچنین در آن سال با برگزاری نمایشگاه آثار هنری کاربری‌اش را به عنوان یک فرهنگسرا با نام گنجینه فرهنگ و هنر یزد آغاز کرد که امروزه زیر نظر اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده و مدیریت می‌شود.

این بانک درحال حاضر محل برگزاری نمایشگاه‌های هفتگی هنرهای تجسمی در شهر یزد است. همچنین فعالیت‌هایی نظیر تولید آثار هنری و فروش آن‌ها در نمایشگاه‌های موقت، برپایی جلسات هنری وکارگاه‌های آموزشی هنرهای تجسمی در این مجموعه انجام می‌گیرد.

 

پشت بام خانه های قدیمی یزد 

 

کوچه و بادگیر های قدیمی یزد

 

 کوچه و بادیگیر های قدیمی یزد

شهر کویری یزد با جذابیت های فوق العاده ی تاریخی که تماماً ثبت جهانی شده و در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته است ، می توان از آن به عنوان دومین شهر تاریخی جهان نام برد .

بافت تاریخی یزد

بافت تاریخی یزد به عنوان گسترده ترین و اصولی ترین و نیز دست نخورده ترین بافت تاریخی کشور و دومین بافت خشتی دنیا به ثبت رسیده است .

 

شولی یزدی 

استان یزد تنوع غذایی بالایی با توجه به اقلیم و آب و هوایش دارد که آش ها، از جمله‌ی این غذاهای مقوی و لذیذ به شمار می‌آیند. انواع آش ها عبارتند از: آش شولی‌ یزدی ،آش گندم (حلیم)، آش ماش، آش شلغم، آش کلم، آش سمبوسک، آش عدس، آش کدو، آش آلو، آش آبغوره، آش انار، آش سبزی ...

خواص بی نظیر شولی یزدی

• این آش به علت داشتن ویتامین‌های A ، E ، C ، لوتئین و زآگزانتین خاصیت آنتی اکسیدانی دارد بنابراین سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و بدن را در برابر بیماری‌های مختلف به ویژه انواع سرطان‌ها محافظت می‌کند.
• با وجود آهن، کلسیم، منیزیم، پتاسیم، اسید فولیک، ویتامین‌های B و K تعداد گلبول‌های قرمز خون را افزایش می‌دهد و نقش مؤثری در درمان کم خونی کودکان و تقویت رشد آن‌ها دارد.
• شولی به علت وجود بتالین به کاهش علائم گواتر کمک و کم‌کاری تیروئید را هم درمان می‌کند.
• شولی تأثیری چشمگیر در سلامتی سیستم قلبی و عروقی بدن دارد.
• این آش به علت داشتن فیبر فراوان به بهبود عملکرد روده‌ها، هضم بهتر غذا و رفع یبوست کمک می‌کند.
• شولی قند، فشار و چربی خون را کنترل می‌کند.
• این آش نقشی مؤثری در تقویت حافظه و استخوان‌ها، رفع درد و ورم معده، درمان و بهبود کبد چرب، سرماخوردگی، شادابی و طراوت پوست و مو، افزایش اشتها و سوخت و ساز بدن دارد.
• شولی با وجود مایعات زیاد، آب مورد نیاز بدن را تامین می کند که از جمله راهکارهای مقابله با یبوست است و به همین دلیل افراد نباید نگران زیاده‌روی در مصرف آن باشند.
 

سفال های عتیقه در یزد

 

معماری اصیل ایرانی در خانه های تاریخی یزد 

شهر یزد معروف به شهر خشت، گل و بادگیر، سال‌ها پیش آثار و بناهای زیبایی را با استفاده از تلفیق هنر، معماری کویری خلق کرده است که با وجود مصالح محدود و گذشت زمان، این آثار همچنان پابرجا مانده‌اند. 

 

غذای سنتی شهر یزد

 

غذای سنتی یزد 

خورش قیمه خورشی بسیار خوشمزه و معروف است اما در یزد به شیوه ای متفاوت طبخ میشود و البته مزه آن به خوشمزگی قیمه اصیل و حتی به قول یزدی ها بهتر هم هست!

طرز تهیه قیمه یزدی

1. نخود را از 24 ساعت قبل در مقداری آب خیس کرده (در مدت زمان خیساندن، دو تا سه بار آب آن را عوض کنید)، سپس هنگام پخت در آبکش بریزید و آن را دو لپه کنید؛
2. با چنگال چندین سوراخ روی لیموعمانی ها ایجاد کرده، به همراه دو پیمانه آب روی حرارت قرار دهید تا به مدت 15 دقیقه بجوشد، سپس آن را از روی حرارت بردارید و بگذارید در همان آب به مدت دو ساعت بماند تا خیس بخورد. سپس هنگام مصرف، از آب خارج کنید؛
3. در قابلمه ای مناسب، پیاز را در روغن تفت دهید تا نرم و شفاف شود؛
4. گوشت را به پیاز اضافه کرده، تفت دهید تا آب آن کشیده شود،

مدسه در روستای مبارکه یزد

 

 مدرسه تاریخی در روستای مبارکه یزد

مدرسه ی که هنوز بعد از این همه روزگاران پا برجا مانده و در هر اتاقش صدای شادی و خنده کودکان به گوش میرسد.

 

 

 

پشت بام و بادگیر های یزد 

در شهر یزد برج هایی با عنوان بادگیر برای تهویه هوا بر بام خانه ها ،آب انبار ها و همچنین دهانه معدن ها ساخته مشدند .
بادگیر ها جزو سمبل های مهم معماری اصیل ایرانی هستند که از سالیان دور در ایران به عنوان تهویه های قوی ساخته و استفاده میشده اند.
بیشترین تعداد بادگیرها در شهرستان یزد به دلیل آب و هوای گرم و خشکی که دارد ساخته شده است .
در واقع کارایی اصلی بادگیرهای یزد این بود که گرمای بیرون را به هوای خنک و مطبوعی تبدیل کنند تا به اتاق های طبقه همکف و زیر زمین ها فرستاده شوند.
این بادگیرها بر اساس موقعیت شهرها و طبق جهت باد به اشکال مختلف در هر منطقه طراحی و استفاده میشدند.

معماری بادگیرهای یزد

نکته جالب دیگر در مورد بادگیرهای یزد این است که طبق تحقیقاتی که بر روی این بادگیرها انجام شده است به این نتیجه رسیده اند که با وجود اینکه این بادگیرها بدون هیچ ابزاری و با دست ساخته شده اند کاملا از اصول مهندسی امروزی پیروی میکنند.
در ساخت بادگیرها به عوامل مختلفی همچون مساحت حیاط، عمق قنات، ارتفاع بادگیر و... باید دقت داشت.
این بادگیرها معمولاً به صورت یک طرفه، چهار طرفه و یا هشت طرفه میباشند که در شهر یزد به دلیل اینکه این شهر بین دو رشته کوه قرار دارد و بادهای کویری کمتر جریان دارد تمامی بادگیرها به صورت مرتفع و چهار طرفه و یا هشت طرفه ساخته شده اند، در حالی که در شهر میبد که در نزدیکی شهر یزد واقع شده است بادگیرها کوتاه و یک طرفه ساخته شده اند .

کوچه های قدیمی و زیبای یزد

 

کوچه و پس کوچه های زیبای یزد

وقتی از ورودی های بافت تاریخی شهر یزد عبور می کنی و پای در کوچه پس کوچه های باریک و خشتی می گذاری، مانند آن است که سوار بر ماشین زمان در فاصله ای کوتاه، از خیابان های پر از خودرو در مرکز شهر، به دنیایی وارد می شوید که تفاوت زیادی با زندگی ماشینی دارد.
هنوز هم خوش رویی و میهمان نوازی پیرمردان و پیرزنانی که گذر عمر کمر آنان را خم کرده در بافت تاریخی شهر یزد مشهود است؛ پیران اصیلی که همچنان رسم قدیمی نظافت و آب پاشی محوطه مقابل خانه به عنوان برنامه صبحگاهی پابرجا نگه داشته اند.
با گذر از بافت تاریخی، کوچه های تنگ و باریک، نوع معماری خانه ها، ساباط ها، بادگیرها و درهای چوبی با حلقه های متفاوت جلب توجه می کند؛ نفسی عمیق می کشی و از ذوق، هنر و سختکوشی گذشتگان به وجد می آیی و به یزدی بودن خود افتخار می کنی. 

آشتی کنون

کوچه های آشتی کنان، کوچه هایی تنگ و باریک است که 2 نفر به سختی می توانند از آن عبور کنند. دلیل ساخت این کوچه ها این بود که آنقدر آن را تنگ بسازند تا مردمی که رد می شده اند، به هم برخورد کنند و این برخورد باعث نزدیکی و صمیمت بین آنها شود.
در خصوص کوچه های آشتی کنان گفته می شود، 2 نفری که با هم قهر بوده اند، خیلی اتفاقی از این کوچه در جهت مخالف هم رد می شوند و وقتی سعی می کنند تا خودشان را به نحوی از کوچه رد کنند، به هم گیر می کنند و این وضعیت، لبخند 2طرف را به دنبال دارد و بین آنها آشتی بوجود می آید.