۲۷
اسفند
زرتشت تنها پیامبری است که در قوم هندی اروپایی ظهور کرد و پیش از ظهور زرتشت ایرانیان و هندی ها گروهی از خدایان آریایی را می پرستیدند. این خدایان قوای طبیعت بودند. اما زرتشت تمام این خدایان را رد کرد. از نظر زرتشت “تمام عظمت و جبروت مختص اهورامزدا است و او آفریننده یکتا و خدای توانا است.
مردان و زنان باید به هنگام ورود به این مکان پاکیزه باشند.
قداست این مکان در میان زرتشتیان مانند مسجد در میان مسلمانان است و بانوان در دوره های خاص نمی توانند به آن وارد شوند.
مردان زرتشتی به هنگام ورود از کلاه سفید و زنان از روسری سفید به همراه لباس رنگ روشن استفاده می کنند و کفش های خود را در می آورند.
کسی نباید به آتش مقدس نزدیک شود چرا که نفس انسان آن را آلوده می کند.
مرکز بخش خرانق در شهرستان اردکان است. این روستا در ۸۵ کیلومتری شهر یزد واقع شده است. وجود معادن سنگ آهن چادرملو، اورانیم ساغند، باریت، روی و گرانیت و همچنین منطقه حفاظت‌شده دره انجیر با وجود حیواناتی چون کل، بز، میش، قوچ، گربه وحشی، سیاه‌گوش، یوزپلنگ و هوبره این منطقه را خاص و مورد توجه ساخته است. روستای خرانق در ناحیه کوهستانی استان یزد واقع شده است و هوای بسیار خنک‌تری نسبت به یزد دارد. امروزه دارای دو بخش جدید و قدیم است که جمعیت روستا امروز در بخش جدید ساکن است، هر چند جمعیت زیادی ندارد و آمار ساکنین آن در حال حاضر حدود ۴۳۵ نفر هست.
زیادی از جمله یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین قلعه‌های مسکونی استان یزد را در خود جای داده است که باعث شده است این روستا هر روزه گردشگرانی را از سرتاسر جهان وبه ویژه اروپا به خود جلب کند. این روستا در اروپا از ایران هم مشهورتر است.
موزه آب یزد در یکی از خانه های قدیمی یزد برپاست و بازدیدکنندگان با ورود به آن می توانند به تاریخ چند هزار ساله آب در این شهر تاریخی پی ببرند. موزه آب در خانه ی تاریخی به نام کلاهدوزها واقع است و مورد توجه بسیاری از گردشگرانی است که به این شهر سفر می کنند. این موزه در سال ۱۳۷۹ همزمان با اولین همایش بین المللی کاریز کار خودش را آغاز کرد و هدف آن نشان دادن ارزش و اهمیت آب در منطقه ای کویری است که به مردم نشان دهد آب چقدر اهمیت دارد. آنچه که موزه آب یزد را از دیگر موزه های آب متمایز می کند گذشتن یک رشته کاریز صدها ساله از میان آن است؛ کاریزی که روزگاری آب مورد نیاز مردم را تامین می کرد.
یکی از آثار ارزشمند یزد خانه کلاخدوزها است که دستور ساخت آن را مرحوم سید علی اکبر کلادوز به یکی از بازرگانان عصر قاجاریه در سال های ۱۲۶۶ تا ۱۲۶۹ خورشیدی داد. در حال حاضر مالک این بنا شرکت آب شهر یزد است و به عنوان یکی از جاذبه های این شهر مورد بازدید عموم قرار دارد. این بنا حدود ۵ طبقه دارد
برج و باروهای یزد را می توان به عنوان مهم ترین آثار تاریخی ایرانی دانست که در شهر یزد بنا شده است. عمر بالای این بنا و مقاومت آن در این شهر از مهم ترین آثار دانش بالای ایرانیان در زمان دیلمیان و پس از آن اتابکان می باشد.
برج و باروهای یزد که در خیابان سید گل سرخ این شهر واقع شده است در واقع یکی از زیباترین و مهم ترین بناهای تاریخی است که برای محافظت مردم شهر از دست غارتگران و کسانی ساخته شده است که می خواستند به یزد حمله کنند. این بنا امروزه به جاذبه ای تاریخی تبدیل شده است که بازدید از آن خالی از لطف نیست.
یکی از نیایشگاه های زرتشتیان آتشکده است که در آن آتش در یک جایگاه ویژه دیده می شود و نیایش ها از جمله خواندن اوستا و گات ها در آن و در برابر آتش صورت می گیرد.
آتشکده یزد در دوران پهلوی اول ساخته شده و ارزش بسیاری برای زرتشتیان دارد. این مکان با نام آتشکده وَرهُرام نیز شناخته می شود و آتش مقدس ورهرام در آن قرار دارد.این آتش ۱۵۰۰ سال شعله ور مانده است. یک حوض درست رو به روی ساختمان اصلی قرار دارد. یکی از ویژگی های آتشکده ها، حضور آب در کنار آنهاست که در ساختار همه این بناها دیده می شود. ساختمان اصلی آتشکده در میان حیاط و بر روی سکویی قرار دارد و با پیمودن 8 پله می توان به ورودی آن رسید. حیاط آتشکده نیز سرسبز است و درختان سرو و کاج در آن خودنمایی می کنند. جلوی ساختمان اصلی سرستون های سنگی قرار دارند و پای دیوارها با سنگ های گلدار مزین شده است که همگی کار هنرمندان اصفهانی هستند. آتشکده‌ها ساختمان هایی ساده و بدون زرق و برق هستند و معمولا تزییناتی در هیچ یک از آنها به چشم نمی خورد. آتشکده یزد نیز از همین قاعده پیروی کرده است.
ویژگی دیگر باغ‌های ایرانی وجود عمارتی به نام کوشک یا کاخ در وسط باغ است که در باغ دولت آباد قسمت هشتی و بادگیر (که به گفته‌ای بلندترین بادگیر جهان به ارتفاع 33 متر و 80 سانتی‌متر است) در مرکزیت باغ واقع شده است که باد از طریق پره‌های بادگیر و تنوره آن به صورت مجتمع بر روی حوض آب که در زیر بادگیر قرار دارد هدایت شده و مانند کولر آبی اتاق‌ها و فضاهای مجاور تابستانی را خنک می‌کرده است. مکانیزم و عملکرد این بادگیر هشت وجهی به گونه‌ای بوده که باد خنک ورودی در صورت بسته بودن درب اتاق زیر بادگیر و با ایجاد فضای خلأ باد گرم که چگالی کمتری داشته از وجه خلاف ورود باد به خارج هدایت می‌شده و در نتیجه موجب مطبوع شدن هوای منطقه زیرین بادگیر می‌شده است.
دربهای ارسی در جهت قائم باز و بسته می‌شود و کارایی فضا را تا حد قابل توجهی افزایش می‌دهد؛ علاوه بر آن، کاربرد شیشه‌های کوچک رنگی مانع تابش نور شدید خورشید به داخل عمارت می شود. رنگ‌های قرمز، سبز، آبی و سفید شیشه‌ها علاوه بر این که با انعکاس نورخورشید، زیبایی خاصی به عمارت می‌بخشد، سبب دور شدن حشرات مزاحم نیز می‌شود. این شیشه‌های رنگی مانند شیشه‌های رفلکس امروزی کار دید به خارج از اتاق را فراهم می‌سازد و مقدار روشنایی روز و نور خورشید را به طور قابل ملاحظه‌ای تعدیل می‌سازد و این مورد نیز از جمله راهکارهایی است که انسان در مقابله با خشونت طبیعت در این بخش از سرزمین ایران اندیشیده است.
یزد دیارعزیزانی است که دین را با تعهد ، علم را با تخصص و عمل را با تلاش و کوشش عجین ساخته اند و ازاین رو ست که یزد دارالعباده و دارلعلم ایران نام گرفته است و یزدی هرجا پا نهاده این فرهنگ را درطبق اخلاص به دیگران ارائه کرده و مایه آبادی و آبادانی شده است.
یکی از از این شاهکارها ، قنات تاریخی و کهن زارچ است که در طول مسیر طولانی خود زمینه بهره مندی مجاوران خودرا به اشکال مختلف فراهم نموده . ایجادپایاب های محلی ، حفر سرداب های منازل و ساخت آسیاب آبی در مسیر این قنات و سایر قنات های استان به وفور دیده می شود.
از جمله آسیاب های آبی یزد ، آسیابی است که در محله کوشک نو و در پشت دروازه این محله درکنار حسینیه ، آب انبار ، بازارچه ی این محل قراردارد. آسیابان کوشکنو آقای غلامعباس طاحونه دار که این میراث را از اجداد خود به ارث دارد می گوید : چرخ این آسیاب تا اواخر دهه 40 با استفاده از نیروی آب قنات می چرخیده است و روزانه 250 من گندم را آرد می کرده است.
از ویژگی های منحصر به فردآسیاب کوشکنو این است که بر محل تلاقی سه قنات صدری ، اله آباد و زارچ واقع شده است ، تنوره آن 16 متر عمق و 3 متر قطر داشته است و برای نوررسانی و تهویه این محل 7 نورگیر در آن تعبیه شده است.
این آسیاب مانند سایر آسیاب ها دارای بخش های مختلفی از جمله آغل ، پایاب ، محل استراحت مراجعین و ...است که امروز این کاربری ها را ندارد .
"حسن شهاب نیا" فرزند این آسیابان پیر ، میراث اجدادی خویش را بازسازی و با ایجاد 85 پله و پیمایش قریب 100 متر امکان بازدید از این محل را در عمق 22 متری زمین فراهم نموده است.
با توجه به موقعیت جغرافیایی این آسیاب که در یکی از محلات قدیمی یزد و درکنار برج و مسیر اصلی زندان اسکندر قراردارد و با عنایت به مجموعه ارزشمند بافت قدیم کوشکنو و قدمت 3500 ساله قنات زارچ این محل می تواند به یکی ازاماکن مهم گردشگری استان تبدیل شود .
