۲۹
اسفند
دخمه خاموشان در ۱۵کیلومتری جنوب شرقی یزد، در حوالی منطقه صفاییه، بر روی کوهی رسوبی به نام کوه دخمه قرار دارد که یکی از آثار شاخص زرتشتیان به شمار می‌رود. شهر یزد به عنوان پایتخت مذهبی زرتشتیان و واقع بودن در نزدیکی سایر بناها و شهرهای تاریخی سالانه بازدیدکنندگان بسیاری را به خود اختصاص داده است.
زرتشت تنها پیامبری است که در قوم هندی اروپایی ظهور کرد و پیش از ظهور زرتشت ایرانیان و هندی ها گروهی از خدایان آریایی را می پرستیدند. این خدایان قوای طبیعت بودند. اما زرتشت تمام این خدایان را رد کرد. از نظر زرتشت “تمام عظمت و جبروت مختص اهورامزدا است و او آفریننده یکتا و خدای توانا است.
مردان و زنان باید به هنگام ورود به این مکان پاکیزه باشند.
قداست این مکان در میان زرتشتیان مانند مسجد در میان مسلمانان است و بانوان در دوره های خاص نمی توانند به آن وارد شوند.
مردان زرتشتی به هنگام ورود از کلاه سفید و زنان از روسری سفید به همراه لباس رنگ روشن استفاده می کنند و کفش های خود را در می آورند.
کسی نباید به آتش مقدس نزدیک شود چرا که نفس انسان آن را آلوده می کند.
مرکز بخش خرانق در شهرستان اردکان است. این روستا در ۸۵ کیلومتری شهر یزد واقع شده است. وجود معادن سنگ آهن چادرملو، اورانیم ساغند، باریت، روی و گرانیت و همچنین منطقه حفاظت‌شده دره انجیر با وجود حیواناتی چون کل، بز، میش، قوچ، گربه وحشی، سیاه‌گوش، یوزپلنگ و هوبره این منطقه را خاص و مورد توجه ساخته است. روستای خرانق در ناحیه کوهستانی استان یزد واقع شده است و هوای بسیار خنک‌تری نسبت به یزد دارد. امروزه دارای دو بخش جدید و قدیم است که جمعیت روستا امروز در بخش جدید ساکن است، هر چند جمعیت زیادی ندارد و آمار ساکنین آن در حال حاضر حدود ۴۳۵ نفر هست.
زیادی از جمله یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین قلعه‌های مسکونی استان یزد را در خود جای داده است که باعث شده است این روستا هر روزه گردشگرانی را از سرتاسر جهان وبه ویژه اروپا به خود جلب کند. این روستا در اروپا از ایران هم مشهورتر است.
موزه آب یزد در یکی از خانه های قدیمی یزد برپاست و بازدیدکنندگان با ورود به آن می توانند به تاریخ چند هزار ساله آب در این شهر تاریخی پی ببرند. موزه آب در خانه ی تاریخی به نام کلاهدوزها واقع است و مورد توجه بسیاری از گردشگرانی است که به این شهر سفر می کنند. این موزه در سال ۱۳۷۹ همزمان با اولین همایش بین المللی کاریز کار خودش را آغاز کرد و هدف آن نشان دادن ارزش و اهمیت آب در منطقه ای کویری است که به مردم نشان دهد آب چقدر اهمیت دارد. آنچه که موزه آب یزد را از دیگر موزه های آب متمایز می کند گذشتن یک رشته کاریز صدها ساله از میان آن است؛ کاریزی که روزگاری آب مورد نیاز مردم را تامین می کرد.
یکی از آثار ارزشمند یزد خانه کلاخدوزها است که دستور ساخت آن را مرحوم سید علی اکبر کلادوز به یکی از بازرگانان عصر قاجاریه در سال های ۱۲۶۶ تا ۱۲۶۹ خورشیدی داد. در حال حاضر مالک این بنا شرکت آب شهر یزد است و به عنوان یکی از جاذبه های این شهر مورد بازدید عموم قرار دارد. این بنا حدود ۵ طبقه دارد
برج و باروهای یزد را می توان به عنوان مهم ترین آثار تاریخی ایرانی دانست که در شهر یزد بنا شده است. عمر بالای این بنا و مقاومت آن در این شهر از مهم ترین آثار دانش بالای ایرانیان در زمان دیلمیان و پس از آن اتابکان می باشد.
برج و باروهای یزد که در خیابان سید گل سرخ این شهر واقع شده است در واقع یکی از زیباترین و مهم ترین بناهای تاریخی است که برای محافظت مردم شهر از دست غارتگران و کسانی ساخته شده است که می خواستند به یزد حمله کنند. این بنا امروزه به جاذبه ای تاریخی تبدیل شده است که بازدید از آن خالی از لطف نیست.
این بنا از سه شاه‌نشین با درهای مشبک، اتاقک بادگیر، هشتی و دو اتاق پستو تشکیل شده و شکل کلی بنا به یک هشت‌ضلعی شبیه است. سقف قسمت میانی (هشتی) اثر استاد حاجی علی اکبر آخوند است و کاربندی بسیار زیبایی دارد. بخش بیرونی محل استقرار کاروان‌ها و رسیدگی به امور حکومتی است و شامل جلوخان و سردر، تالار آیینه، عمارت تهرانی، دو بازارچه، آب انبار عمومی می‌شود. آنچه این باغ را از میان باغ‌های ایرانی متمایز ساخته، بادگیر مرتفع آن است که با ۳۳٫۸ متر بلندترین بادگیر خشتی جهان شناخته شده است و از دیگر خصوصیات این بادگیر هشت‌ضلعی بودن آن است که باعث می‌شود باد در هر جهت به راحتی و به سرعت به قسمت زیرین هدایت شود. از سوی دیگر، در زیر این بادگیر حوضی قرار دارد که وزیدن باد به سطح آب حوض، هوای خنکی را در داخل بنا ایجاد می‌کند.
طرح باغ دولت آباد یکی از اصیل ترین و بدیع ترین طرح های باغ رسمی ایرانی است. سطح باغ به دو بخش با محیط مستطیل با ابعاد 116 در 274 متر و 104 در 278 متر ، تقسیم می شود که به صورت عمود بر هم قرار گرفته اند. محور تقارن مستطیل بزرگتر - محور اصلی باغ- در راستای شمالغربی- جنوبغربی با زاویه 30 درجه نسبت به محور غربی- شرقی قرار می گیرد. محیط مستطیل بزرگتر باغ "اندرونی" را شکل می داده که در واقع باغ خصوصی و اقامتگاه خانواده بوده است. محیط مستطیل کوچکتر که در سمت شمال قرار دارد ، محدوده ی باغ بیرونی را مشخص می کند. این باغ که باغ "بهشت آیین" نامیده می شود ، محل برگزاری تشریفات حکومتی و مراسم ورزشی بوده است.
